Statistieken over het Coronavirus en COVID-19

Aannames bij de berekening van het aantal geschatte vaccinaties:

Het aantal geschatte vaccinaties is een berekening van het aantal gezettte prikken. De vaccinaties die bij de GGD worden toegediend worden elke dag opgeteld in het CIMS systeem van het RIVM. Bij de diverse andere partijen die vaccinaties toedienen is het verzamelen van de gegevens een stuk ingewikkelder: Het RIVM ontvangt cijfers van enkele tientallen organisaties, zoals ziekenhuizen, zorgorganisaties en koepels van huisartsen. En die organisaties kunnen weer verschillende systemen gebruiken. Alleen de huisartsen in Nederland gebruiken al 11 verschillende systemen om het aantal gezette prikken te rapporteren. Hierdoor verloopt er de nodige tijd tussen het moment dat een prik wordt gezet en het moment dat deze alszodanig door het RIVM is geregistreerd. Bovendien kunnen mensen die hun vaccinatie krijgen aangeven dat ze niet willen dat hun informatie in het registratiesysteem (CIMS) terechtkomt.

Het RIVM maakt daarom een schatting van het aantal uitgevoerde vaccinaties. Hierbij gebruikt het RIVM verschillende aannames over:

• Levertijden van de vaccins.
• De snelheid waarmee prikken door diverse organisaties na levering gezet worden.
• Verspillingspercentages.
• Mensen waarvoor de gegevens niet in de registratie meegenomen mogen worden.

De cijfers omvatten zowel eerste als tweede prikken. Mensen hebben van de meeste vaccines twee prikken nodig voor een volledige vaccinatie.

Verandering in de aannames bij de vaccinatiecijfers:

Aangepaste schatting per 28 april: op 28 april 2021 heeft het RIVM het geschat aantal gezette vaccins tot en met 27 april aangepast van 5.293.851 naar 5.084.304 vaccins. Ook ontbreken de gegevens over het aantal gemelde vaccinaties tot en met 27 april in de data die het RIVM sinds 28 april publiceert. Daarom zijn deze gegevens vanuit een eigen kopie van eerdere dagen toegevoegd. Eerdere verwijderde het RIVM de historische gegevens op 13 april uit de dagelijkse open data. En op 12 april is helemaal geen vaccinatiedata gepubliceerd, daarom is als aantal voor 12 april het gemiddelde genomen van het aantal gemelde vaccins op 11 april (zoals 11 april door het RIVM gepubliceerd) en het aantal van 13 april (zoals 13 april door het RIVM gepubliceerd).

De gegevens over het aantal gemelde corona vaccinaties zijn initieel ad hoc verzameld. Om de gegevens in een grafiek te tonen zijn de datapunten voor dagen waarvoor de gegevens ontbreken geïnterpoleerd. Vanaf 25 januari komen deze gegevens uit het Corona dashboard. De gegevens over het aantal unieke personen dat volledig gevaccineerd is (met de huidige vaccins betekent dit dat 1 persoon 2 prikken heeft gekregen) zijn momenteel alleen op wekelijkse basis beschikbaar.

Informatie 31 januari: Bij de cijfers over het aantal vaccinaties op het corona dashboard stond tot 31 januari de melding "Het kan een tijd duren voordat een prik wordt gemeld. Het daadwerkelijke aantal gezette prikken ligt daarom hoger.". Veel inentingen worden pas later gemeld, hierdoor leek het aantal op basis van het aantal meldingen lager dan het in werkelijkheid was. Vanaf 31 januari wordt een nieuwe methode gehanteerd waarbij het aantal prikken dat is gezet wordt berekend op basis van het aantal vaccins dat is afgeleverd. Hierbij wordt rekening gehouden met 5 procent verspilling en met aannames over het aantal prikken dat uit een flacon met het vaccin gehaald kan worden. Voor het Pfizervaccin wordt hierbij gerekend met 6 prikken uit een flacon. En voor het Modernavaccin gaat de berekening uit van 10 prikken uit een flesje.

Informatie 15 april: Het RIVM geeft aan dat een aantal formules om het aantal gezette vaccins te berekenen zijn bijgesteld:

• Het percentage vaccins dat naar schatting wordt verspild is aangepast van 5% naar 1%.
• De snelheid waarmee voorraden vaccins die ergens worden afgeleverd worden weggeprikt wordt nu hoger (sneller) ingeschat.
• Ruim 400.000 AstraZeneca-prikken die door huisartsen gezet zijn worden nu als gezet ingeschat waar die eerder nog niet meegeteld werden.

Toelichting op de testcijfers:

Bovenstaande grafiek toont het aantal geteste personen en het aantal & percentage positief geteste personen op het COVID-19 virus in Nederland. De testgegevens tot en met week 22 zijn gebaseerd op de 'virologische dagstaten' van laboratoria. Voor de gegevens vanaf week 23 worden de gegevens uit het testuitslagensysteem van de GGD's gebruikt. De selectie van data tussen beide verschilt. Beide volledige datasets en de toelichting op het verschil hiertussen zijn onderdeel van het gratis te downloaden Excel document met verzamelde Corona data.

De gegevens van commerciële teststraten die alleen positieve testuitslagen (maar geen aantallen uitgevoerde tests) aan de GGD doorgeven vallen hier buiten. Om het percentage positieve tests te berekenen zijn alleen de tests met bekende testuitslag meegenomen (met andere woorden: alleen de positieve gevallen die horen bij de data over uitgevoerde tests zijn meegenomen). De postieve tests van commerciële teststraten die alleen positieve testuitslagen doorgeven komen uitsluitend terug in de cijfers over het aantal besmettingen per dag, niet in de hier getoonde wekelijkse testdata.

Toelichting:

1. De begrippen "positief getest" en "bevestigde besmetting" worden door de WHO, het RIVM en ook hier gebruikt alsof ze hetzelfde zijn. Iemand die positief getest is hoeft echter niet daadwerkelijk besmet te zijn. De test kan vals positief zijn. In dat opzicht is het beter om uitsluitend de term "positieve testgevallen" te gebruiken.
2. De grafiek toont het aantal patiënten op basis van RIVM cijfers over positieve tests. Het werkelijke aantal ligt naar verwachting hoger. Er wordt in Nederland sinds juni veel meer getest dan in de periode daarvoor en nog steeds worden veel personen ook niet getest. Bijvoorbeeld: bij bronnenonderzoek worden van de groep personen die intensief contact hebben gehad met de persoon bij wie een Corona besmetting is vastgesteld alleen de personen met duidelijke Corona symtomen getest.

Ziekenhuisopnames: RIVM rapportage op basis van GGD meldingen, data van de stichting NICE en communicatie van aantallen door het LCPS

Zowel het RIVM (op basis van cijfers van de GGD), stichting NICE en het LCPS delen informatie over het aantal ziekenhuisopnames met Corona:

1. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) meldt sinds maart 2020 het aantal ziekenhuisopnames op de verpleegafdelingen op basis van de meldingen aan de GGD'en (Gemeentelijke Gezondheidsdiensten). Deze gegevens zijn ook per gemeente beschikbaar en worden op AlleCijfers in de tabel met ziekenhuisopnames per gemeente gebruikt.
2. De Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE) verzorgt de continue en complete registratie van alle beschikbare data van deelnemende IC afdelingen, met als doel het monitoren en optimaliseren van de kwaliteit van IC zorg.
3. Het LCPS (Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding). Het LCPS is tijdens de Corona piek opgericht om de werklast van de patiëntenzorg tijdens de crisis zo effectief mogelijk over heel Nederland te spreiden.

Zowel het RIVM als stichting NICE levert gegevens over het aantal ziekenhuisopnames van Coronapatiënten. Het RIVM doet dit met data van de GGD's. Tot 1 juni komen deze cijfers goed overeen. Dit is omdat in die periode vooral ernstig zieke personen op Corona getest zijn. En een relatief groot deel van deze patiënten is in het ziekenhuis opgenomen. Sinds 1 juni worden veel meer personen op Corona getest. Hierdoor wordt bij meer mensen op een vroeg moment getest en wordt een eventuele ziekenhuisopname in de periode daarna niet meer altijd aan de GGD doorgegeven. De cijfers van de stichting NICE liggen hierdoor de afgelopen periode hoger dan die van de GGD's. De cijfers van de stichting NICE zijn alleen voor heel Nederland beschikbaar, die van de GGD ook per gemeente en provincie. Voor landelijke informatie over het aantal ziekenhuisopnames en het reproductiegetal gebruikt het RIVM de NICE data als belangrijkste bron.

De berichten van het LCPS vermelden een lager aantal Coronapatiënten dat op verpleegafdelingen van het ziekenhuis verblijft dan het aantal dat uit de open data van de stichting NICE blijkt. In de cijfers van het LCPS worden patiënten, die na een Corona periode niet meer besmettelijk zijn en daarom worden overgeplaatst naar een regulier bed, niet meer meegenomen. Ook de patiënten die met als status COVID-19 verdacht opgenomen zijn, worden niet meegenomen in de gegevens van het LCPS. De GGD houdt niet bij hoeveel patiënten uit het ziekenhuis worden ontslagen dus het aantal op een moment nog opgenomen patiënten is uit die bron niet beschikbaar.

Verschil tussen NICE en LCPS:

In de cijfers van het LCPS worden patiënten, die na een Corona periode niet meer besmettelijk zijn en daarom worden overgeplaatst naar een regulier IC-bed, niet meer meegenomen. Ook de patiënten die met als status COVID-19 verdacht opgenomen zijn, worden niet meegenomen in de gegevens van het LCPS. Bij NICE worden deze beide categorieën wel meegeteld.

IC artsen in alle ziekenhuizen houden in het NICE systeem bij hoeveel patiënten zijn opgenomen en wie er weer naar huis mochten of zijn overleden. Nadeel van dit systeem is dat artsen zelf de gegevens moeten invoeren. Daar hebben ze niet altijd meteen tijd voor. Daardoor zijn de cijfers van NICE niet meteen actueel. Het LCPS gebruikt naast NICE als bron ook de 11 Regionale Overleggen voor Acute Zorg (ROAZ) in Nederland. Elke ROAZ belt elke ochtend alle ziekenhuizen in de eigen regio met de vraag: hoeveel patiënten – met en zonder corona - zijn opgenomen op de IC en in het ziekenhuis? En hoeveel bedden zijn er nog vrij? Dat geven zij vervolgens door aan het LCPS. Nadeel van dit systeem is dat het een momentopname is.

Toelichting op onderstaande grafieken:

Het cijfer met het aantal Coronapatiënten op de Intensive Care (IC) is afkomstig van de stichting NICE (Nationale Intensive Care Evaluatie).

'Verdacht' of 'bewezen': Patiënten die opgenomen worden met status 'verdacht' worden na een aantal dagen omgezet in status 'bewezen' of 'negatief'.

Het verschil in patiënten op de IC in grafiek 1 van dag op dag moet in theorie gelijk zijn aan het saldo van de instroom en de uitstroom op de IC in grafieken 2 en 3. In de praktijk sluiten de cijfers niet helemaal aan. Enerzijds doordat de aantallen nog veranderen, met name van recentere dagen. Dit doordat meer dan 70 IC's continu nieuwe gegevens aanleveren. Anderzijds is van sommige patiënten onbekend wat er na verplaatsing van de IC naar een andere afdeling (van een ander ziekenhuis) is gebeurd. Hierdoor ontstaan verschillen tussen het cumulatief aantal COVID-19 patiënten en het aantal op de IC aanwezige patiënten plus het aantal van de IC vertrokken patiënten.

Het cijfer van het aantal doden door het Coronavirus is het cijfer dat dagelijks door het RIVM wordt doorgegeven. De sterftegevallen worden niet altijd direct doorgegeven. De op een dag gerapporteerde doden zijn één of meerdere dagen eerder overleden. Bovenstaande grafieken tonen het aantal overleden gemelde personen per dag. Het RIVM toont ook op welke dagen deze personen zijn overleden.

Volgens diverse experts is het aantal sterfgevallen de beste manier om de mate waarin het Cornavirus een gebied treft te meten: waar het aantal vastgestelde besmettingen afhankelijk is van het aantal tests dat is uitgevoerd is het aantal overlijdensgevallen dat een stuk minder. Uiteraard zijn er wel andere variabelen zoals de gemiddelde leeftijd van de bevolking, de kwaliteit van de gezondheidszorg en de mate van luchtverontreiniging in een gebied die mogelijk van invloed zijn. Bovendien is de wijze waarop de onderliggende doodsoorzaak van overleden personen wordt aangemerkt belangrijk. Zo kunnen er personen aan Corona overlijden waar Corona niet als oorzaak aangemerkt wordt. Andersom kan COVID-19 als onderliggende doodsoorzaak aangemerkt worden terwijl je ook zou kunnen stellen dat COVID-19 de aanleiding is maar ander 'onderliggend lijden' de oorzaak van de sterfte. Bij de jaarlijkse griepepidemie wordt in dit kader gerekend met 'oversterfte'. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat een hoger aantal overlijdensgevallen samenhangt met de griep dan het aantal waarbij influenza in de "Doodsoorzakenstatistiek" als reden is aangemerkt.

Aantal sterfgevallen door influenza: in 2018 zijn volgens de CBS Doodsoorzakenstatistiek 1.207 mensen overleden met influenza als onderliggende doodsoorzaak. De 'oversterfte' was hierbij 2.900 personen (aantal personen extra dat tijdens de griepepidemie is overleden maar waarbij influenza niet als doodsoorzaak is aangemerkt). Waarschijnlijk zijn er derhalve 4.107 overledenen door de griep, zie deze cijfers over influenza.